Zachęcony zetknięciem się z dwiema pozytywnymi opiniami o tymże odcinku w niedługim czasie, sięgnąłem powtórkowo po ENT "Observer Effect". Uczucia, prawdę mówiąc, mam mieszane. Z jednej strony - klasyczna opowieść SF z gatunku tych, które mogłyby wyjść spod pióra młodego Zimniaka czy Oramusa (dekoracje jeszcze pogłębiają to wrażenie) - załoga zmaga się z pozaziemską infekcją (zapożyczoną z kart crichtonowej "Andromedy..."; twórcy nie kryją zresztą tej inspiracji przywołując w/w powieść z ekranu), która dopadła Hoshi i Tripa (a potem i Archera, kiedy bohatersko ściągnął skafander, by móc obsługiwać sprzęt mający uratować jego podkomendnych), a obserwują to Organianie wcielający się głównie w Malcolma i Travisa (a chwilami też w T'Pol z Phloxem, dwójkę pacjentów czy samego kapitana) usiłujący - tradycyjnie - wyrobić sobie tym sposobem obraz młodszego gatunku. Dałoby się na tym schemacie zbudować niezłe opowiadanie fantastycznonaukowe w starym stylu, więc i ekranowa opowieść ma swoje zalety, i całościowo czyni solidne wrażenie. Z drugiej strony... z bliska ta soliność nie wygląda już tak solidnie 😉 . Rozegranie dylematów PD (która, widać, jest regułą ponadcywilizacyjną) od drugiej strony ma swój urok, miło też posłuchać pochwał ludzkiego altruizmu i humanitaryzmu (nawet jeśli przekraczają one granicę kadzenia samym sobie; o czym zaraz); przekonanie, że wchodząc na wyższe etapy rozwoju można zgubić empatię, choć nieoryginalne, stanowi część żelaznego repozytorium SF, ale chwilami robi się żenująco - Ludzkość (przez największe "L") okazuje się tak niewiarygodnie górować nad wszelkimi poznanymi przez Organian - na przestrzeni wieków, tysiącleci - gatunkami, że tylko jej przedstawiciele (ze sprzymierzeńcami) jako jedyni (!) z wielu testowanych potrafią zrobić coś więcej niż poświęcić chorych lub wygubić całą załogę, a jeszcze - wyjątkowo nieuważnych - obserwatorów wykryją i (za pomocą całkiem zręcznej archerowej mowy) do sumienia im przemówią; z kolei Obcy odcinka, choć z TOS-u wzięci (co na mały plus, ale i na minus, bo autoreferencję, zamiast oryginalności, dostajemy) pokazani są zupełnie anaukowo - choć, niestety, w tradycji ST - ich uprzednia ascendencja ma jakby mistyczny charakter, a oni sami robią za opętujące duchy (a mogliby przecież za coś transhumanistycznego,).
W sumie obejrzeć warto, ale miejscami będzie się zgrzytać zębami*. Choć lepsza taka kulawa sieriozność od traktowania siebie bez powagi, jakie uprawiają Treki Abramsa i Kurtzmana.
(Aha: dodatkowy plusik za otwierającą scenę, z której - w formie lekko żartobliwego zaskoczenia - dowiadujemy się co wyższe, pozaziemskie, intelekty sądzą o grze w szachy 😉 . I drugi za rozgryzanie przez półświadomą Sato kodów, jako formy języka.)
* ENT pozostaje chyba jedyną serią ST, gdzie - za sprawą talentów Krafta, Vanderkley'a, a poniekąd i Petersa z Gossettem - fanfilmy wypadają lepiej od materiału źródłowego.
ps. Inni o wspomnianym epizodzie:
https://www.jammersreviews.com/st-ent/s4/observer.php
http://kethinov.com/startrekepisodes.php?series=5&season=4&epnumber=11
https://www.ex-astris-scientia.org/episodes/ent4.htm#observereffect
https://www.trektoday.com/reviews/enterprise/observer_effect.shtml
