Język Klingoński

W internecie jest wiele lekcji i porad jak mówić i pisać po Klingońsku, ale wszystko jest w języku angielskim, niemieckim, szwedzkim, itp.Może wspólnymi siłami stworzylibyśmy chociaż krótki kurs języka Klingońskiego?Wiem że są tu experci tacy jak Gosiek i Fluor - Pomożecie?...

Pierwszy i najważniejszy kłopot, to że język klingoński jest objęty prawami autorskimi. KLI (http://www.kli.org) jest licencjonowanym użytkownikiem, ale np. my nie :)Chociaż gdyby tak zacząć od strony edukacyjnej, oczywiście zaznaczając, że źródłem do poznania języka są podręczniki anglojęzyczne (których nabycie jest rekomendowane a szanse na oficjalny polski przekład znikome) to... 😉

A na jakiej licencji działa http://dusaq.klingons.eu.org/ ?

Jest tam wiele po polsku, ale wszystko trzeba "wyłuskiwać" tzn. nie jest wszystko czytelne, a najważniejsze - przedrostki, przyrostki itp. jest nadal objaśnione tylko w jęz. angielskim.

I dobrze, ze jest po angielsku. Jak ktos nie rozumie w tym jezyku to powinien sie go nauczyc a pozniej zabierac za klingonski 😛

Fakt faktem, że jest to język tworzony i nauczany głównie po angielsku, jednak nie ma większego problemu z wyłożeniem chociażby podstaw po polsku. Klingoński jest w gruncie rzeczy o wiele prostszy od angielskiego, bardzo regularny i dość specyficzny. Ciężko jest go używać w życiu codziennym, gdzie frazy "dziś jest dobry dzień na śmierć" nie są zbyt przydatne, ale w ograniczonym stopniu można się wysłowić.Największy kłopot jest taki, że jedyny istniejący słownik (mam na myśli oryginalny) oraz wszystkie definicje wykładane są po angielsku. Jednakże istnieją słowniki angielsko-polskie, więc jest to do zniesienia.

A gdybyś tak przeprowadził kurs Klingońskiego na łamach forum? Można by go nawet wykorzystać w "Pathfinde'rze" a Ty zyskałbyś wieczną chwałę!!!

Co do wiecznej chwały, to nie jestem przekonany, ale chętnie zrobię kilka poglądowych lekcji na podstawowe zagadnienia gramatyczne. O ile będą zainteresowani oczywiście. Z zastrzeżeniem wstępnym, że wcale ekspertem nie jestem i będzie to wiedza do dalszego raczej samodzielnego zgłębiania.

Ja jestem chętny!!!

Za mną podążą tysiące!!!

A, co byś powiedział na rozpoczęcie od wymowy? Coś na wzór http://klingonska.org/piqad/ ?

Dobrze. A zatem zaczniemy od ortografii i wymowy, ponieważ jakoś te zagadnienia nie są nigdzie chyba przełożone na polski. Ja też ich nie będę przekładał, nie posiadam wykształcenia lingwistycznego, toteż ograniczę się do krótkiego przedstawienia klingońskich dźwięków:

a - normalnie

b - normalnie

ch - jak w polskim cz

D - nieco mocniejsze polskie d

e - normalnie

gh - dźwięczne H

H - normalnie

I - zwykłe krótkie i

j - jak w polskim dż

l - normalnie

m - normalnie

n - normalnie

ng - jest to miękkie n, jak w polskim ręka [wym. renka]

o - normalnie

p - normalnie

q - jak w polskim k, tylko język bardziej do tyłu

Q - połączenie dźwięków q i H. Zalecany sposób wymowy: cofnąć język jak najbardziej się da, następnie wyrzucić z siebie powietrze, jakby się chciało coś odkrztusić 🙂

r - normalnie

S - jak w polskim sz

t - normalnie

tlh - jak w polskim tl

u - normalnie

v - jak w polskim w

w - jak w polskim ł

y - jak w polskim j

' - zwarcie krtaniowe - najprościej mówiąc krótka pauza w wymowie, dobrze słyszana w czasie wymowy polskiego nie-e (odstęp pomiędzy pierwszym a drugim e)

To są wszystkie znaki języka klingońskiego, zapisywane oczywiście w alfabecie łacińskim. Uwaga, wielkość liter ma znaczenie. I zawsze jest zapisywane w ten sposób, nigdy jako i, zaś q i Q to dwie osobne litery.

Podstawy klingońskiej gramatyki są stosunkowo proste. Klingońscy językoznawcy dzielą wszystkie słowa na trzy grupy: DIpmey (rzeczowniki), wotmey (czasowniki) i chuvmey (pozostałe).

Przykładowe rzeczowniki:

Sor - drzewo

Soj - żywność

bIQ - woda

HIq - piwo

bo - pióro

Czasowniki:

tlhab - być wolnym, niezależnym

wuv - polegać na, zależeć od

Sup - skakać

Qub - myśleć

je' - kupować

Qorgh - troszczyć się, dbać o coś

Proste zdanie:

'uH vav

Ojciec ma kaca.

'uH - czasownik mieć kaca, cierpieć na dolegliwości dnia kolejnego

vav - rzeczownik ojciec

Porządek w zdaniu klingońskim jest inny niż w polskim - można powiedzieć, że istotniejsze informacje pojawiają się na końcu. Patrząc od prawej strony mamy najpierw podmiot vav, a później orzeczenie 'uH.

Kolejny, nieco bardziej skomplikowany przykład:

paq ghaj qeylIS

paq - rz książka

ghaj - cz posiadać, mieć

qeylIS - imię własne Kahless

Znów zdanie należy czytać od prawej: Kahless ma książkę. A tłumacząc dosłownie: Książkę ma Kahless. To jest właśnie kolejność w tlhIngan Hol, patrząc od prawej: podmiot, orzeczenie, dopełnienie i reszta.

Kahless może też mieć kaca. Nie zmienia to faktu, że wystąpi z prawej strony:

'uH qeylIS

Korzystając zaś z poprzednich podanych przeze mnie słów:

Kahless troszczy się o ojca

vav Qorgh qeylIS

Ojciec troszczy się o Kahlessa?

...

Po tym krótkim wstępie postaram się wyjaśnić, dlaczego stosunkowo prosty język może posiadać wielkie możliwości. Klingoński jest językiem aglutynacyjnym. W przeciwieństwie do fleksyjnych, takich jak polski, tutaj słowa nie zmieniają końcówek w zależności od gramatycznej formy.

Zamiast tego Klingoni do słów dodają przyrostki, które zmieniają znaczenie całego słowa.

Jest 5 rodzajów przyrostków, które mogą zostać dołączone do rzeczowników. Zawsze dołączane są w tej samej kolejności: rz-1-2-3-4-5 tak więc typ 5 jest zawsze na końcu słowa, a typ 1 na początku (po rzeczowniku). Oczywiście rzadko zdarza się taka kumulacja, ale jest ona możliwa do skonstruowania.

TYP 1 rzeczownikowy - nadający lub zmniejszający znaczenie

końcówka -'a' podnosi znaczenie słowa do wyższej rangi, np.

bIQ - woda

bIQ'a' - ocean

joH - Pan, lord (używane także jako Pani - język klingoński jest neutralny wobec płci, feministki powiedziałyby nieseksistowski)

joH'a' - Pan (Pan wszystkich panów, nie ma chyba takiego słowa w polskim. Używano tego słowa, w przypadku odniesień do Boga przy pracach nad tłumaczeniem Hamleta na klingoński)

Należy zauważyć, że -'a' to nie jest to samo co dodanie do słowa wielki, większy.

loDnI' to brat, ale loDnI''a' to nie jest starszy brat, chyba że mamy na myśli tego Big Brothera 😉 .

Przeciwieństwem jest przyrostek -Hom, który zmniejsza znaczenie słowa.

bIQHom to będzie jakaś kałuża, coś ledwie wartego wspomnienia.

Jest jeszcze jeden przyrostek -oy używany specyficznie w celu podkreślenia bliskości i zmiękczenia słowa.

vav - ojciec

vavoy - tatuś

SoS - matka

SoSoy - mama

Jednak jest on używany raczej w rodzinnym gronie, będąc mało przydatnym dla żądnego krwi wojownika.

TYP 2 rzeczownikowy - liczba mnoga

Sprawa jest stosunkowo prosta, dodajemy przyrostek -mey

DIp - rzeczownik

DIpmey - rzeczowniki

wot - czasownik

wotmey - czasowniki

paq - książka

paqmey - książki

Jeżeli rzeczownik oznacza osobę (chodzi tu o istoty inteligentne, zdolne do używania języka), to przyrostek jest nieco inny: -pu'

vav - ojciec

vavpu' - ojcowie

tlhIngan - Klingon

tlhInganpu' - Klingoni

Jeżeli rzeczownik oznacza części ciała: -Du'

mIn - oko

mInDu' - oczy

ghop - ręka

ghopDu' - ręce

Ktoś pomyśli, że nie da się już bardziej skomplikować... da się. Jeżeli część ciała zostanie użyta z normalnym przyrostkiem -mey to nie jest to błąd. Oznacza jedynie, że nie są to już części jednego ciała, tylko raczej kawałki...

mInmey - oczy porozrzucane dookoła

ghopmey - kikuty rąk walające się tu i tam (nie taki rzadki widok dla wojownika w sumie)

tlhInganmey - pozostałości po Klingonach...

Istnieją także wyjątki, w których liczba mnoga jest zupełnie inna niż pojedyncza, ale nie będę się nimi zajmować, gdyż to naprawdę znikoma ilość dość specyficznych słów (może później).

maj - pIn'a' DuSaQ bIQaQmaj - Dobrze! lub Znakomicie! (wyraz oznaczający zadowolenie)pIn'a' - mistrz nie znalazłem słowa nauczyciel DusaQ - szkoła dlatego ten zlepek wyrazowy bIQaQ - jesteś dobryZnakomicie - mistrzem szkoły jesteś dobrymCzy te zdanie dobrze skonstruowałem?Gdzie znaleźć najlepszy słownik?Dlaczego w wyrazie bortaS "S" wymawia się jak "s", natomiast w wyrazie yIghoS wymawia się "sz". Od czego jest to zależne?Jak jest z akcentem w Klingońskim?Uwagi:1.Klingońskie "gh" - wymawia się najłatwiej naśladując gruchanie zachrypniętych gołębi 🙂 to coś jak "g" przechodzące w "r" zakończone "h" - przyjemnych treningów, hehehe...2.Klingoni mówią GŁOŚNO!!!

Jeżeli szukasz słowników on-line, to polecam dwie strony:

mu' HaqwI' - http://chrisp.de/muhaqwi/ - jest też prosta wersja do ściągnięcia na własny komputer.

Klingonska Akademien - http://klingonska.org/ - słownik i sporo innych przydatnych informacji.

Z książek oczywiście The Klingon Dictionary Marca Okranda, do dostania na ebayu.

Zasady akcentowania (za klingonska.org)

Czasowniki - najczęściej sam czasownik jest sylabą akcentowaną (nota bene, większość czasowników to jedna sylaba), chyba że drugi przyrostek kończy się zwarciem krtaniowym ', wtedy zarówno ten przyrostek jak i czasownik są akcentowane.

Akcent może też się zmieniać jeżeli mówiący chce podkreślić subtelności związane ze znaczeniem danego słowa. Często akcentuje się przyrostki oznaczające negację lub emfazę, a także pytające.

Różne warianty akcentowania a także przyrostki (o których będzie w kolejnych lekcjach) można zaobserwować na podstawie piosenki rojqoq (piosenka do ściągnięcia na stronie)

Rzeczowniki - akcentowana jest ostatnia sylaba rzeczownika (nb. większość rzeczowników to jednosylabowe wyrazy). Jeżeli w rzeczowniku wielosylabowym jakaś inna sylaba kończy się zwarciem krtaniowym ' to właśnie ona jest akcentowana. Akcent przenosi się na przyrostki, jeżeli kończą się zwarciem krtaniowym.

Zarówno bortaS jak i yIghoS powinno się wg tych zasad wymawiać podobnie, akcentując drugą sylabę. Zresztą, nie mamy w klingońskim żadnych zmiękczeń, przegłosów i innych cudów... Co do wymowy - dobre przykłady można znaleźć tu: LINK

Jako słownik mu' HaqwI' nada się w zupełności, tylko że do jego pełnego wykorzystania należy już znać gramatykę i zasady używania przyrostków.

Co do zdania, zaproponuję inną wersję, ale dopiero jak przejdę do czasowników (za jakieś 2 lekcje). Nie ma słownikowego przykładu dla "nauczyciela", ale z pomocą klingońskiej gramatyki można go bezproblemowo zbudować - ghojmoHwI'

pIn'a' to mistrz, przy okazji to dobry (i kanoniczny) przykład zastosowania przyrostka -'a'. Samo pIn oznacza szefa, eksperta.

TYP 3 rzeczownikowy - ocena

W zależności od tego jaki jest stosunek mówiącego do danego słowa mogą wystąpić 3 różne przyrostki.

-qoq (tak zwany)

roj - pokój (jako traktat, a nie pomieszczenie)

rojqoq - tak zwany pokój lub prawie jak pokój

Przyrostek nadaje słowu znaczenie ironiczne, wiele mówi o nastawieniu mówiącego.

-Hey (widoczny, oczywisty)

Coś co nie jest do końca pewne, ale w znacznej mierze prawdopodobne.

-na' (pewne, bez wątpliwości)

Nie ma żadnej wątpliwości, to jest jupna' prawdziwy przyjaciel (jup - przyjaciel), rojna' realny pokój.

Uwaga końcowa - przyrostki typu 3 są dość rzadko używane, nie należy z nimi przesadzać.

TYP 4 rzeczownikowy - dzierżawcze/wskazujące

Dzierżawcze (zastępujące zaimki mój, twój, ...)

-wIj mój (ogólny)

bortaSwIj - moja zemsta

-wI' mój (dotyczący istot inteligentnych zdolnych używać języka)

SoSwI' - moja matka

-lIj twój (ogólny)

DujlIj - twój statek

-lI' twój (istoty inteligentne)

juplI' - twój przyjaciel

-Daj jego/jej (3 osoba liczby pojedynczej rodzaju nijakiego ono także może przybierać ten przyrostek, po polsku ciężko to powiedzieć... onego?)

paqDaj - jego/jej książka

ghopDaj - jego/jej dłoń

-maj nasz (ogólny)

juHmaj - nasz dom

-ma' nasz (istoty inteligentne)

vavma' - nasz ojciec

-raj wasz (ogólny)

Qu'raj - wasza misja

-ra' wasz (istoty inteligentne)

joHra' - wasz pan

-chaj ich

paqchaj - ich książka

W tej kategorii znajdują się też przyrostki wskazujące:

-vam ten

-vetlh tamten

jupvam ten przyjaciel

Sorvetlh tamto drzewo

TYP 5 rzeczownikowy - gramatyczny

Jest to zbiór różnych przyrostków, które pomagają budować zdania i umieszczać rzeczowniki w szerszym kontekście.

-Daq określa lokację

pa'Daq - w pokoju

DujDaq - na statku

QongDaqDaq - w łóżku (QongDaq łóżko)

bIQDaq - w wodzie

-vo' określa kierunek z którego coś pochodzi

pa'vo' - z pokoju

Dujvo' - ze statku

-vaD tworzy celownik, często będący dopełnieniem dalszym w zdaniu

jIHvaD - dla mnie (jIH ja)

tlhInganvaD - dla Klingona

SoSvaD - dla matki

-mo' określa, że słowo jest przyczyną, powodem (okolicznik)

jIHmo' - z mojego powodu

jupmo' - z powodu przyjaciela

-'e' oznacza temat zdania, można tłumaczyć jeśli chodzi o... (na przykładach w dalszej części będzie to bardziej klarowne)

ZAIMKI OSOBOWE należą do kategorii chuvmey.

jIH ja

SoH ty

ghaH on/ona

'oH ono

maH my

tlhIH wy

bIH oni (ogólne)

chaH oni (tylko istoty inteligentne)

Ponieważ nie ma w klingońskim słówka być, które by oddawało pełnię znaczenia, to właśnie zaimki służą do wyrażania tego typu myśli.

vavlI' jIH

Jestem twoim ojcem.

jupwI' SoH

Jesteś moim przyjacielem.

HoD ghaH

On jest kapitanem.

QongDaq 'oH

To jest łóżko.

tlhIngan maH

Jesteśmy Klingonami. (często używana jako swego rodzaju deklaracja dumy)

juppu' tlhIH

Jesteście przyjaciółmi.

Duj bIH

Dujmey bIH

To są okręty. (w przypadkach oczywistych przyrostek liczby mnogiej może być pominięty)

SoS chaH

To są matki.

W podobny sposób opisujemy lokalizację osób, tylko że do zaimka dodajemy przyrostek -taH.

pa'Daq jIHtaH

Jestem w pokoju.

QongDaqDaq SoHtaH

Jesteś w łóżku.

SorDaq ghaHtaH

On jest na drzewie.

DujDaq ghaHtaH HoD'e'

Kapitan jest na statku. (dosł. Jeśli chodzi o kapitana jest on na statku)

Sorki za moją nieobecność!Opracowuję obecnie Klingońskie sztuki walki w praktyce, cały mój wolny czas spędzam na ćwiczeniach.Widzę że zrobiłeś tu sporo - jeszcze nigdy nikt nie zrobił tak wiele w sprawie nauki języka Klingońskiego.Jesteś w tym znakomity!!!Kontynuuj proszę nawet jeśli nie będę się przez jakiś czas pojawiał.DZIĘKI - JESTEŚ WIELKI!!! 🙄